Khi chúng ta bước vào kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa, một trong những thách thức cấp bách nhất trên toàn cầu là gì? Đó là việc chuẩn bị cho con người đối phó với các loại công việc mới. Dự báo đến năm 2030 sẽ có thêm 170 triệu công việc mới được tạo ra, trong khi có tới 92 triệu công việc có thể bị mất đi, tốc độ thay đổi nhanh chóng của các xu hướng vĩ mô nhất định đang tái định nghĩa bản chất thị trường lao động.
Mới đây, Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đã công bố Báo cáo về Tương lai Công việc năm 2025. Báo cáo này cung cấp cái nhìn quan trọng về sự phát triển của các công việc và kỹ năng cùng thị trường lao động trong tương lai. Cuộc khảo sát được thực hiện trên cơ sở dữ liệu từ hơn 1.000 phản hồi của các công ty toàn cầu từ 22 nhóm ngành và 55 nền kinh tế, đại diện cho hơn 14,1 triệu nhân viên trên toàn thế giới.
Các doanh nghiệp thường sử dụng công cụ đo lường tiên phong này để lập kế hoạch lực lượng lao động hiệu quả cho giai đoạn 2025-2030. Vấn đề thực sự là khoảng cách ngày càng rộng giữa những gì doanh nghiệp cần và những gì người lao động có thể đáp ứng. Nếu không có hành động kịp thời, sẽ có nhiều người gặp khó khăn về sự nghiệp trong tương lai.
Cách thức công việc đang thay đổi
Theo báo cáo, hầu hết các nhà tuyển dụng cho rằng việc mở rộng quyền truy cập kỹ thuật số (60%), chi phí sinh hoạt tăng (50%) và chuyển đổi xanh (47%) là những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự chuyển đổi trong doanh nghiệp của họ. Nhưng những thay đổi này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các nhà tuyển dụng và chiến lược của họ?
Việc mở rộng quyền truy cập kỹ thuật số là cánh cửa mở ra cho các công nghệ mới như AI và công nghệ xử lý thông tin (86%), robot và hệ thống tự động (58%), công nghệ sản xuất và lưu trữ năng lượng (41%) sẽ làm thay đổi thị trường lao động. Các tổ chức đang đầu tư vào đào tạo kỹ năng AI tạo sinh như một ưu tiên hàng đầu để đạt được sự gia tăng năng suất nhanh chóng.
Chi phí sinh hoạt tăng cũng tạo áp lực cho các doanh nghiệp trong việc áp dụng các hoạt động linh hoạt và tiết kiệm chi phí. Họ cần có cấu trúc lương thưởng linh hoạt hơn cho nhân viên, suy nghĩ lại về các mô hình định giá và cắt giảm chi phí không cần thiết thông qua hiệu quả hoạt động để duy trì tính cạnh tranh và thu hút, giữ chân tài năng.
Hơn nữa, mặc dù các cuộc đàm phán khí hậu toàn cầu còn phức tạp, chuyển đổi xanh vẫn là ưu tiên của nhiều tổ chức. Sự chuyển đổi này đang tạo ra những công việc mới trong năng lượng tái tạo, đồng thời yêu cầu lực lượng lao động có kỹ năng cần thiết để đáp ứng các yêu cầu của một tương lai không phát thải.
Các yếu tố khác như sự thay đổi nhân khẩu học và sự phân mảnh địa kinh tế cũng góp phần vào sự thay đổi của thị trường lao động. Với tất cả những yếu tố này, các doanh nghiệp phải hành động nhanh chóng để thích ứng. Các nhà tuyển dụng cần ưu tiên nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động và chấp nhận những thay đổi này để duy trì sự phù hợp.
Broadening digital access, rising cost of living & efforts to cut carbon emissions are the most significant challenges employers worldwide are currently facing.
Những kỹ năng sẽ định hình công việc trong tương lai
Từ năm 2025 đến 2030, thị trường lao động sẽ chứng kiến sự thay đổi lớn với tỷ lệ luân chuyển lao động lên tới 22%. Sự chuyển đổi này sẽ tạo ra 170 triệu công việc mới, đồng thời dẫn đến việc mất đi 92 triệu công việc hiện có.
Technology-related & green and energy transition jobs are on the rise by 2030.
Các công việc liên quan đến công nghệ và chuyển đổi xanh và năng lượng đang gia tăng mạnh mẽ vào năm 2030. Các công việc liên quan đến công nghệ được dự đoán sẽ tăng trưởng nhanh nhất, bao gồm Chuyên gia Dữ liệu Lớn, Kỹ sư Fintech, Chuyên gia AI và Máy học, và Phát triển Phần mềm và Ứng dụng. Những công việc này tăng mạnh do sự phụ thuộc ngày càng lớn của doanh nghiệp vào tự động hóa, phân tích dữ liệu và công nghệ AI. Đây là xu hướng chuyển biến lớn nhất, mở rộng quyền truy cập kỹ thuật số.
Bên cạnh đó, các công việc chuyển đổi xanh và năng lượng, bao gồm Chuyên gia Xe tự lái và Xe điện, Kỹ sư Môi trường và Kỹ sư Năng lượng Tái tạo, cũng nằm trong danh sách các công việc phát triển nhanh nhất. Điều này bởi vì chuyển đổi xanh sẽ yêu cầu kiến thức chuyên môn cụ thể. Hơn nữa, các doanh nghiệp đang ưu tiên đào tạo kỹ năng xanh để tận dụng tối đa các cơ hội được tạo ra từ chuyển đổi này và khai thác chúng một cách công bằng và toàn diện.
Khoảng 4 trong 10 người lao động sẽ cần phát triển các kỹ năng mới khi yêu cầu công việc thay đổi vào năm 2030
Trong năm năm tới (2025-2030), hai phần năm (39%) kỹ năng hiện tại của người lao động sẽ thay đổi hoặc trở nên lỗi thời. Tuy nhiên, tình hình này đã trở nên ít nghiêm trọng hơn so với những năm trước (44% trong báo cáo 2023 và 57% trong năm 2020 sau COVID-19). Sự cải thiện này có thể là nhờ vào số lượng người lao động (50%) đã hoàn thành các chương trình đào tạo, tái đào tạo hoặc nâng cao kỹ năng, tăng từ 41% trong báo cáo 2023.
Dựa trên báo cáo, dưới đây là 10 kỹ năng cốt lõi quan trọng cho nhân viên vào năm 2025. Những kỹ năng này được kỳ vọng bởi các nhà tuyển dụng và lãnh đạo doanh nghiệp khi họ chuẩn bị cho những thách thức và cơ hội trong lực lượng lao động vào năm 2025 và hơn thế nữa.
Các kỹ năng cốt lõi mà hầu hết các nhà tuyển dụng tìm kiếm từ ứng viên
Có thể thấy, tư duy phân tích là kỹ năng được tìm kiếm nhiều nhất (70% các nhà tuyển dụng), tiếp theo là khả năng kiên trì, linh hoạt và nhanh nhẹn, cùng với khả năng lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội. Điều này nhấn mạnh vai trò quan trọng của khả năng thích ứng và hợp tác cùng các kỹ năng nhận thức. So với phiên bản 2023, có những thay đổi đáng chú ý về các kỹ năng cốt lõi được đề cập trong báo cáo. Những kỹ năng như lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội, AI và dữ liệu lớn, quản lý nhân tài và hướng dịch vụ và chăm sóc khách hàng đã tăng trưởng mạnh mẽ.
Ngược lại, các kỹ năng như độ tin cậy, chú ý đến chi tiết và kiểm soát chất lượng đã trở nên kém quan trọng hơn đối với các tổ chức. Đối với người lao động, nhu cầu nâng cao kỹ năng và tái đào tạo ngày càng trở nên cần thiết để đáp ứng các lĩnh vực thay đổi nhanh chóng này.
Chuẩn bị lực lượng lao động Việt Nam cho tương lai
Khoảng cách kỹ năng vẫn là rào cản lớn đối với sự chuyển đổi doanh nghiệp trên hầu hết các ngành và nền kinh tế (được hỗ trợ bởi 63% các giám đốc điều hành). Cụ thể, các nhà tuyển dụng ở Việt Nam đang yêu cầu thay đổi chính sách để mở rộng nguồn lực tài năng. Ngoài những thiếu hụt kỹ năng này, các doanh nghiệp ở Việt Nam còn phải đối mặt với một số xu hướng vĩ mô.
Một số lượng lớn các công ty ở Việt Nam dự báo rằng số hóa gia tăng, nỗ lực giảm thiểu khí hậu và chi phí sinh hoạt cao hơn sẽ thúc đẩy sự thay đổi trong mô hình kinh doanh của họ vào năm 2030. Hơn nữa, khoảng 50% các nhà tuyển dụng cũng nhấn mạnh các hạn chế về thương mại và đầu tư toàn cầu như là những xu hướng chính ảnh hưởng đến doanh nghiệp của họ, gấp đôi so với mức trung bình toàn cầu là 23%. Hơn 60% các công ty đồng ý rằng những xu hướng này trở nên khó điều hướng hơn do khoảng cách kỹ năng hiện có trên thị trường lao động. 55% các nhà tuyển dụng cho biết cơ sở hạ tầng dữ liệu và kỹ thuật không đầy đủ, trong khi 41% cho biết hiểu biết hạn chế về cơ hội mới nổi.
To be perfect is to have changed often. - John Henry Newman
Việc giải quyết những khoảng cách này đòi hỏi hành động quyết liệt. Hầu hết các nhà tuyển dụng đang kêu gọi tăng cường đầu tư công cho các sáng kiến tái đào tạo và nâng cao kỹ năng, cùng với các chính sách tuyển dụng và sa thải linh hoạt hơn. Để phản ứng với các xu hướng vĩ mô này, nâng cao kỹ năng lực lượng lao động là chiến lược hàng đầu của các nhà tuyển dụng (85%) để duy trì tính cạnh tranh vào năm 2030. Sức khỏe và phúc lợi của nhân viên ngày càng được coi là một chiến lược quan trọng để thu hút tài năng hàng đầu, với 64% các nhà tuyển dụng ưu tiên điều này. Các sáng kiến quan trọng khác, bao gồm cải thiện sự phát triển của nhân tài (62%) và tái đào tạo/nâng cao kỹ năng (63%), sẽ là chìa khóa để đảm bảo doanh nghiệp có thể thu hẹp những khoảng cách này và duy trì vị thế trong thị trường lao động đang thay đổi.
