Điện ảnh Việt Nam, với tiềm năng quảng bá văn hóa và du lịch to lớn, đang được khai thác mạnh mẽ. Các bộ phim, từ tác phẩm quốc tế như Kong: Skull Island đến phim Việt như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, đã chứng minh sức hút du khách. Sự hợp tác giữa ngành điện ảnh và du lịch cùng những kinh nghiệm quốc tế mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam.
Mối quan hệ cộng sinh giữa điện ảnh và du lịch
Du lịch điện ảnh – hay còn gọi là “film tourism” – là xu hướng mới nổi trên toàn cầu, nơi các bộ phim trở thành công cụ mạnh mẽ thu hút du khách đến những địa danh xuất hiện trên màn ảnh. Không chỉ đơn thuần mang tính giải trí, điện ảnh còn là phương tiện thị giác giàu cảm xúc, giúp lan tỏa hình ảnh đất nước đến khán giả toàn cầu. Việt Nam, với bề dày văn hóa, thiên nhiên trù phú và ngành công nghiệp điện ảnh đang phát triển, có tiềm năng lớn để khai thác du lịch điện ảnh như một chiến lược quảng bá mềm hiệu quả.
Ảnh hưởng của phim ảnh đến nhận thức về Việt Nam
Ban đầu, hình ảnh Việt Nam trong điện ảnh quốc tế gắn liền với các phim chiến tranh. Tuy nhiên, thời gian gần đây, thiên nhiên kỳ vĩ, đời sống thường nhật và văn hóa bản địa đã trở thành điểm nhấn mới mẻ, thu hút các nhà làm phim. Những tác phẩm như The Lover (Jean-Jacques Annaud, 1992) hay Indochine (Régis Wargnier, 1992) không chỉ mô tả khung cảnh mà còn gợi mở một Việt Nam đầy chất thơ, cổ điển và lãng mạn, giúp hình thành hình ảnh quốc gia hấp dẫn trong tâm trí khán giả quốc tế.
Bên cạnh đó, phim Việt ngày càng chú trọng phản ánh đời sống đương đại, văn hóa vùng miền, tạo sự gần gũi với du khách trong nước. Những bộ phim như Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (Victor Vũ, 2015) đã thành công trong việc khơi gợi cảm xúc và thúc đẩy nhu cầu trải nghiệm thực tế nơi được quay phim.
(Phim The Lover, Nguồn: saigoneer.com)
Tác động của phim ảnh đến lượng khách du lịch
Nhiều minh chứng cho thấy lượng khách du lịch tăng mạnh sau khi các bộ phim được phát hành. Sau khi Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh công chiếu, tỉnh Phú Yên ghi nhận lượng du khách tăng từ 20–25%. Bộ phim Hollywood Kong: Skull Island (Jordan Vogt-Roberts, 2017) đưa các danh thắng như Tràng An (Ninh Bình) và Vịnh Hạ Long đến với hàng triệu người xem toàn cầu, biến nơi đây thành điểm đến nổi bật.
Phim trên nền tảng Netflix như A Tourist’s Guide to Love (Steven K. Tsuchida, 2023) còn có lợi thế tiếp cận hàng triệu người dùng toàn cầu, qua đó giới thiệu các địa danh từ Hà Giang đến TP.HCM một cách tinh tế và hiệu quả. Phim quốc tế có lợi thế quảng bá ra nước ngoài, trong khi phim Việt lại có ảnh hưởng mạnh mẽ tới du lịch nội địa – cả hai cùng góp phần phát triển du lịch bền vững.
Sự hợp tác giữa các nhà làm phim và tổ chức du lịch
Nhận thức được tiềm năng này, Chính phủ và các cơ quan du lịch Việt Nam đã có nhiều bước đi chiến lược. Chiến dịch Việt Nam – điểm đến mới của điện ảnh thế giới là một trong số đó, với các sự kiện quảng bá tại Hoa Kỳ nhằm thu hút các hãng phim lớn của Hollywood đến Việt Nam.
Hiệp hội Xúc tiến Phát triển Điện ảnh Việt Nam (VFDA) đóng vai trò kết nối, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà làm phim quốc tế tiếp cận các địa điểm quay phim, đồng thời giải quyết các vướng mắc trong quy trình cấp phép và hậu cần. Những cuộc gặp gỡ giữa quan chức Việt Nam và các nhà sản xuất Hollywood phản ánh sự cam kết và chiến lược dài hơi trong việc đưa Việt Nam trở thành “trường quay” mới của thế giới.
(Phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Nguồn: vietnamnet.vn)
Tiềm năng chưa được khai thác của du lịch điện ảnh tại Việt Nam
Bên cạnh các địa danh đã nổi tiếng, Việt Nam còn rất nhiều vùng đất có tiềm năng lớn để phát triển du lịch điện ảnh. Các địa điểm như Mộc Châu, Lý Sơn, Côn Đảo, Cao Bằng… với cảnh quan đặc sắc vẫn chưa được khai thác tối ưu.
Cần đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống lưu trú, giao thông, hậu cần để hỗ trợ các đoàn làm phim và chuẩn bị đón lượng khách du lịch tăng cao. Bên cạnh đó, việc phát triển các sản phẩm như tour du lịch theo phim, studio tour, bảo tàng phim hay triển lãm tương tác sẽ tạo ra trải nghiệm phong phú, giữ chân du khách lâu hơn và tăng giá trị tiêu dùng.
Kinh nghiệm quốc tế về du lịch điện ảnh
New Zealand đã làm nên kỳ tích với Chúa tể những chiếc nhẫn (Peter Jackson, 2021-2023), biến đất nước này thành thiên đường du lịch. Anh quốc tận dụng thương hiệu Harry Potter (Chris Columbus, 2001-2002; Alfonso Cuarón, 2004; Mike Newell, 2005; David Yates, 2007-2011) với các điểm tham quan như Warner Bros. Studio Tour. Croatia, Ireland hưởng lợi từ Game of Thrones (nhiều đạo diễn, 2011-2019); Thái Lan có The Beach (Danny Boyle, 2000); và Thụy Sĩ trở thành điểm đến yêu thích nhờ các phim Bollywood.
Các quốc gia thành công đều có điểm chung: phối hợp chặt chẽ giữa ngành du lịch và điện ảnh, phát triển bản đồ phim, tour theo chủ đề, triển lãm tương tác và quảng bá đồng bộ.
(Nơi quay phim Chúa tể những chiếc nhẫn và Hobbit tại New Zealand, Nguồn: eatwonderexplore.com)
Các thách thức và cơ hội tại Việt Nam
Việt Nam hiện đối mặt với nhiều rào cản: hạ tầng sản xuất phim còn yếu, quy trình cấp phép rườm rà, chưa có chính sách ưu đãi tài chính cạnh tranh. Để trở thành điểm đến hấp dẫn cho điện ảnh quốc tế, cần đơn giản hóa thủ tục, xây dựng cơ chế hỗ trợ, minh bạch pháp lý và đảm bảo an ninh cho đoàn phim.
Sự phát triển phải đi kèm với bền vững: bảo vệ môi trường, gìn giữ di sản văn hóa và đảm bảo hài hòa lợi ích cộng đồng.
9. Khuyến nghị phát triển du lịch điện ảnh
Để hiện thực hóa tiềm năng, cần:
- Xây dựng chiến lược quốc gia về du lịch điện ảnh.
- Cải cách quy trình cấp phép quay phim.
- Áp dụng ưu đãi tài chính cạnh tranh.
- Đầu tư vào hạ tầng và đào tạo nhân lực.
- Tăng cường quảng bá quốc tế và tiếp thị kỹ thuật số.
- Phát triển sản phẩm du lịch theo phim.
- Bảo đảm phát triển bền vững.
- Khai thác hiệu quả phim Việt để thúc đẩy du lịch nội địa.
Kết luận
Điện ảnh không chỉ kể chuyện mà còn khơi dậy khát vọng khám phá. Với sự phối hợp chiến lược giữa ngành phim và du lịch, Việt Nam có thể kể câu chuyện của mình ra thế giới theo cách ấn tượng và hấp dẫn nhất – bằng hình ảnh sống động, cảm xúc chân thực và trải nghiệm không thể quên.
Bùi Quốc Liêm
Đại học RMIT Việt Nam
