Nghệ sĩ Stop Motion Thân Trọng Hiển: Khi giấc mơ hoạt hoạ bắt đầu từ một bộ sưu tập "siêu nhân"

Khi nhắc đến hoạt hình tĩnh vật, nhiều người nghĩ tới một số cái tên hoạt hoạ nổi tiếng trên thế giới, bao gồm Caroline (2009) do hãng Laika sản xuất, Mr. Fantastic Fox ra mắt cùng năm chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Roald Dahl, hay gần đây là bộ phim hoạt hình tĩnh vật Pinocchio mất gần 15 năm để hoàn thành. Trong khi thế giới đã có những bước tiến dài trong kỹ thuật Stop Motion, những năm gần đây hình thức này mới bắt đầu nhen nhóm ở Việt Nam. Trong đó, anh Thân Trọng Hiển là một trong những người đầu tiên khám phá Stop Motion trong nước. 


Sáng lập Decion Studio vào năm 2020, anh Thân Trọng Hiển và ba người bạn khác là nhóm người trẻ đứng sau MV ngắn Đã Lâu Rồi - MV Stop Motion đầu tiên tại Việt Nam. Giữa năm nay, Decion cũng tiếp tục sản xuất thành công MV mang tên “Nắng Thuỷ Tinh" với anh Thân Trọng Hiển trong vai trò đạo diễn và người diễn hoạt. Bên cạnh đó, anh cũng là một Art Toy Maker, nghệ sĩ trực tiếp chế tác đồ chơi nghệ thuật tại Việt Nam. “Niềm đam mê đồ chơi của tôi thời thơ ấu là điểm xuất phát cho cả một hành trình sau này", anh Thân Trọng Hiển mô tả tóm gọn về con đường của mình. Nhìn vào quá trình sáng tạo của một nghệ sĩ Stop Motion, độc giả có thể học được gì về quy trình và cách biến sở thích thành đam mê? Hãy cùng khám phá trong bài viết sau. 




Một niềm vui ngày bé có thể vun vén thành đam mê sáng tạo sau này. Một cô bé thích đọc truyện Andersen biết đâu đấy có thể trở thành nhà văn thiếu nhi khi 20 tuổi. Một bạn nhỏ thích lắp ráp mô hình có thể sẽ là người làm việc cho nhà máy Lego. Anh Trọng Hiển cũng như vậy. Giống như nhiều đứa con trai đồng lứa, anh say đắm với bộ sưu tập Power Rangers trong nhà và trở thành Art Toy Maker ở những năm đầu 20. 


Trọng Hiển quyết định theo học ngành Thiết kế truyền thông đa phương tiện. Năm 2018, anh có dịp đi hội chợ Toy Expo của Thái Lan và nhận ra trên thế giới có nhiều người đang sáng tạo đồ chơi nghệ thuật. Sau khi tốt nghiệp, anh vừa học vừa làm việc như một Art Toy Maker tại Tidu Workshop. Lúc bấy giờ, Art Toy (Đồ chơi nghệ thuật) là một làn sóng mới tại Việt Nam. Những studio độc lập như TiDu, Cơm Hộp, Iku là một số cái tên nổi bật trong thị trường này. 



Trong quá trình làm việc, anh có cơ hội đến các shoot quay Stop Motion vốn rất hiếm hoi tại Việt Nam lúc đó. “Tôi ấn tượng với cảnh những mô hình đồ chơi chạy nhảy. Ở trên là đèn chiếu sáng và bàn tay của một người diễn hoạt", đó là cách anh Trọng Hiển định nghĩa về hoạt hình tĩnh vật. 


Cái hay của kỹ thuật Stop Motion nằm ở chỗ, những đồ chơi vô tri vô giác được người nghệ sĩ thổi hồn, trao cho chúng một đời sống riêng và phản ánh lại trên màn ảnh. Chính vì hứng khởi ban đầu đó, anh Trọng Hiển lại đào sâu hơn về kỹ thuật Stop Motion. Anh học cách làm Stop Motion từ các shoot quay trực tiếp và trên kênh YouTube. Ngoài ra, anh còn được dẫn dắt bởi các anh chị tiền bối lúc bấy giờ như Nhiếp ảnh gia tĩnh vật Minh Monkey, Stop Motion Director Mai Vũ và Art Toy Maker Midu. Sau khi học hỏi, anh mang kiến thức thu thập được ứng dụng ngược lại vào sản phẩm. Bằng một chiến điện thoại và những nhân vật được tạo hình đơn giản, anh bắt tay tạo ra những video Stop Motion ngắn đầu tiên. Sau hai năm mày mò và, anh cùng ba người bạn nữa ra mắt Decion Studio - Một trong những studio chuyên làm sản phẩm Stop Motion tại Việt Nam. 



Tính đến thời điểm hiện tại, dự án tạo tiếng vang nhất của Decion Studio là “Nắng thuỷ tinh” - MV teasing cho phim điện ảnh “Em và Trịnh” ra mắt cùng thời điểm. Video chỉ có thời lượng bốn phút, nhưng anh Hiển nói rằng quá trình lên kế hoạch và sản xuất lại mất gần năm tháng. 


Theo đó, kỹ thuật quay Stop Motion rất khác so với hoạt hình 2D hay 3D. Nếu như các loại phim này có 99% quy trình diễn ra trên máy móc và thiết bị kỹ thuật số, thì hầu hết mọi cảnh quay của Stop Motion sẽ diễn ra ngoài đời thật. Một buổi shooting sẽ có đạo diễn ánh sáng, người diễn hoạt nhân vật, đạo diễn quay hình và các đối tác chịu trách nhiệm tạo hình nhân vật. “Hãy tưởng tượng thế này, người làm Stop Motion phải chụp 12 tấm hình thì mới dựng được 1 giây video trên màn ảnh. Mỗi lần chỉnh dáng nhân vật thì phải mất mấy phút. Nếu vậy, 1 giây hoạt hình tĩnh vật mất hơn 1 tiếng sản xuất. Vì vậy người trong giới mới hay đùa với nhau rằng, khán giả đi xem phim Stop Motion chỉ cần chớp mắt một cái là bao nhiêu công sức, thời giờ sản xuất đã vụt qua", anh Trọng Hiển nói. 



Mỗi khâu sản xuất Stop Motion sẽ yêu cầu nhiều kiến thức và thử nghiệm trực tiếp. “Không có chuyện làm sai thì thu hồi lại dễ dàng như trên kỹ thuật số. Nhân vật phải đảm bảo đẹp và khớp chân tay… trơn tru để người diễn hoạt (animator) điều khiển hoạt động trên phim trường. Để tạo nên những nhân vật dễ thương và có khả năng diễn hoạt được, ê kíp cũng phải tốn gần hơn một tháng để thử nghiệm rất nhiều phương án”, anh Trọng Hiển chia sẻ. Cụ thể, một dự án Stop Motion sẽ đi theo quy trình sau:



Điểm mạnh của Stop Motion là tôn vinh nét đẹp chân thật. Kỹ thuật này là sự giao thoa đẹp đẽ giữa rất nhiều bên thủ công tạo hình cho đến đoàn làm phim. Mỗi tác phẩm đều là một lần “biểu diễn” có thật mà không thể bấm nút hoàn tác như các sản phẩm được tạo ra từ máy tính. Có thể nói, Stop Motion mang dáng dấp của vẻ đẹp thủ công. “Với hoạt hình 2D, một cái cây có thể bỏ vào máy và dễ dàng sao chép thành nhiều cái cây khác. Trong khi đó, nghệ sĩ Stop Motion sẽ chăm chút tạo ra từng cái cây riêng. Vì vậy, vẻ đẹp trong hoạt hình tĩnh vật hiện lên rất riêng, mang đậm dấu ấn cá nhân của người nghệ sĩ". 


Tuy vậy, anh Trọng Hiển cho rằng điểm mạnh này đồng thời lại cũng là “lời nguyền" với Stop Motion. Tại Việt Nam, anh cho biết hoạt hình tĩnh vật mới nhen nhóm chứ chưa bước vào giai đoạn phát triển rầm rộ. “Tôi nghĩ thời gian và kinh phí chính là hai điểm khiến Stop Motion chưa thể phát triển mạnh tại Việt Nam. Một video 4 phút có thể tốn 800 triệu đồng nhưng thời gian sản xuất buộc phải kéo dài 5-6 tháng", anh nói. Theo đó, quảng cáo Việt Nam mang tính thương mại và thị trường có nhịp độ phát triển nhanh. “Vì vậy chưa có nhiều thương hiệu dám đón nhận loại hình này dù họ biết đây là một kỹ thuật công phu và ứng dụng tốt trong MV cũng như TVC quảng cáo”.



Mỗi loại hình nghệ thuật đều từng có thời điểm sơ khai của nó, lúc chưa nở rộ và cũng không mấy ai tiếp nhận trên thị trường. Theo đuổi một lĩnh vực còn mới, anh Thân Trọng Hiển cho rằng sẽ khó lòng duy trì nếu không có niềm yêu thích trong sáng, đơn thuần. “Tôi làm việc với tâm thế đây là đam mê. Khi làm Stop Motion, tôi được kết hợp cả hai thứ mình thích là animation và nghệ thuật thủ công. Cảm giác tìm tòi, tận hưởng quá trình làm ra những con Stop Motion Puppets (nhân vật trong hoạt hình tĩnh vật), và diễn hoạt chúng trên set quay rất tuyệt vời”. 


Ngoài ra, anh cũng liên tục tạo cảm hứng sáng tạo Stop Motion cho mình bằng cách tuân thủ các thói quen sau:


  •  Xem artbook về nhân vật/ phim ảnh nói chung: Các cảm hứng lớn nhất của anh Trọng Hiển thường đến từ các nhân vật thú vị.


  • Gaming: Anh Trọng Hiển chơi trong game trong tâm thế quan sát và tìm hiểu. Anh thường đặt các câu hỏi rằng tại sao người ta thiết kế nhân vật theo kiểu này mà không phải kiểu khác. 


  • Phim: Sau khi xem 1 bộ phim tâm đắc, anh Thân Trọng Hiển sẽ luôn muốn khám phá phần Behind The Scenes, phỏng vấn các nhà làm phim, các phần phê bình từ những người chuyên nghiệp trong giới, phần bình luận của người xem phổ thông. “Tất cả những điều đó giúp tôi có được nhiều góc nhìn trong cùng một chủ thể chứ không chỉ là chê hay khen phim. Từ đó tôi định hướng và đúc kết những kinh nghiệm hoặc lưu ý cho riêng bản thân mình lúc làm phim”.


Với Graffiti, các loại hình nghệ thuật đường phố hay kỹ thuật hoạt hoạ mới như Stop Motion, giai đoạn này rất cần những người trẻ tiên phong. Đối với những bạn trẻ đang theo đuổi những mảng còn mới tại Việt Nam, anh Trọng Hiển nói rằng “đi mãi rồi cũng thành đường". “Đám đông đang đi chung một con đường nhưng bạn bất ngờ rẽ sang một hướng khác. Con đường đó đương nhiên sẽ chật hẹp và khó hơn. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng với bất kì công việc sáng tạo nào cũng vậy, cứ đặt từng mục tiêu nhỏ và hoàn thành trước đã thay vì nghĩ tới một bức tranh vĩ mô. Hoàn thành mỗi gạch đầu dòng nhỏ đề ra, kiên trì từ năm này qua năm khác, rồi những điểm đấy sẽ nối lại thành đường". 



Là một đạo diễn trẻ và một người diễn hoạt Stop Motion, anh Trọng Hiển cho rằng, người theo đuổi lĩnh vực Stop Motion sẽ cần rất nhiều sự kiên nhẫn. “Trong thế giới digital khi mà một cú nháy chuột đã ra một sản phẩm, bạn thỉnh thoảng sẽ quên mất lí do tại sao mình phải đổ mồ hôi tạo hình nhân vật thủ công và mỏi cơ tay vì chỉnh chuyển động trong mỗi bức hình. Nhưng sẽ có một khoảnh khắc bạn giống như tôi, cảm thấy tuyệt vời khi nhìn thấy những món đồ chơi có một đời sống riêng và chạy nhảy trong thế giới của riêng chúng", anh Trọng Hiển tâm sự.





Nghệ sĩ Stop Motion Thân Trọng Hiển: Khi giấc mơ hoạt hoạ bắt đầu từ một bộ sưu tập "siêu nhân"

Hằng Trần

Hằng Trần

Content Creator | Advertising Vietnam

28 Thg 12 2022

Lưu

Cùng chuyên mục