Kể từ khi Internet xuất hiện, thế giới quảng cáo đầy sáng tạo và nhộn nhịp đã và đang không ngừng phát triển đến một mức độ chóng mặt. Ngày nay, quảng cáo xuất hiện ở khắp mọi nơi và các thông điệp được truyền tải bằng vô vàn những hình thức khác nhau, từ trong nhà, ngoài trời và tất nhiên là không thể thiếu sự ứng dụng của kỹ thuật số.  


Thế nhưng, ngược về quá khứ, mà cụ thể là hàng nghìn năm trước vào thời Cổ Đại - thời điểm được cho là đã có sự xuất hiện của quảng cáo sơ khai, có ai biết được rằng sản phẩm quảng cáo đầu tiên được hình thành như thế nào, ứng dụng ra sao và nó đã tác động gì đến lịch sử ngành quảng cáo?


Khởi nguồn của ngành Quảng cáo: Chữ viết và Điêu khắc


Không ai biết chính xác từ khi nào con người bắt đầu sử dụng quảng cáo để trở nên nổi bật so với những người khác. Người ta chỉ biết rằng, hình thức quảng cáo đầu tiên được sử dụng chắc chắn là lời nói. Trong các khu chợ cổ, người bán hàng cố gắng gào thét thật to để thu hút sự chú ý của mọi người về sản phẩm và dịch vụ của họ. 



Tuy nhiên hình thức này có vẻ không được hiệu quả cho lắm, các chủ quầy hàng nhanh chóng nhận ra rằng những hình ảnh và biển báo mang nhiều giá trị hơn bất kỳ tiếng la hét nào. Và từ đó, mọi thứ bắt đầu dần hình thành.


Giấy cói ở Ai Cập


Khoảng năm 3000 trước Công Nguyên, quảng cáo bằng chữ viết lần đầu tiên được biết đến trong lịch sử được tìm thấy trong tàn tích của thành phố Thebes, hay còn có tên gọi khác là Wase vào thời Cổ đại. 


Quảng cáo này được xuất hiện trên giấy cói với nội dung về câu chuyện của người bán vải kiêm chủ nô tên Habu đang tìm kiếm Shem - người nô lệ bị mất tích của anh ta.


Quảng cáo bằng chữ viết đầu tiên trong lịch sử được tìm thấy ở thành phố Thebes - Ai Cập


Nội dung của mẩu quảng cáo này được James Playsted Wood, tác giả của cuốn sách The Story of Advertising dịch lại như sau: 


Người nô lệ có tên Shem đã chạy trốn khỏi ông chủ tốt bụng của hắn, Hapu. Tất cả những công dân của thành phố Hebes đều có thể tham gia tìm kiếm và mang hắn quay trở lại. Hắn là người Hittite, cao 5 '2 " (khoảng 1 mét 6), nước da hồng hào và đôi mắt nâu. Ai cung cấp được thông tin về nơi ở của hắn sẽ được tưởng thưởng nửa đồng tiền vàng. Ai có thể mang hắn quay trở lại cửa hàng Hapu - nơi có loại vải hảo hạng nhất được dệt cho tất cả mọi người, phần thưởng sẽ là một đồng tiền vàng.


Mượn câu chuyện mất tích của người nô lệ để giới thiệu về chất lượng vải của cửa hàng dệt, nghe như một kiểu Product placement phiên bản chữ viết đúng không nào? 


Và nếu bạn muốn biết về số phận của anh chàng nô lệ Shem, theo các báo cáo từ tài liệu về khảo cổ cho biết, chưa có ai nhận được phần thưởng một đồng tiền vàng từ ông chủ tiệm dệt Hapu - người có lẽ không bao giờ nghĩ được rằng mình đã tạo ra một trong những ví dụ nổi bật nhất về quảng cáo qua các thời đại.


Billboard ở Pompeii


Ở Pompeii, thành bang La Mã cổ đại là nơi được ghi nhận có sự xuất hiện của biển quảng cáo ngoài trời đầu tiên trong kỷ nguyên quảng cáo. Các cửa hàng ăn uống và dịch vụ lưu trú thường sử dụng bảng hiệu có nội dung mời gọi, thuyết phục và được minh họa bằng những hình ảnh bắt mắt. 


Trong khi đó, các bức tường ở thành cổ này được phủ lên những thông điệp có thể được coi là ví dụ sớm nhất của loại hình quảng cáo Billboard. Nội dung trên tường đa dạng nhiều chủ đề, nhiều đối tượng và thậm chí các khẩu hiệu chiến dịch cho các chính trị gia cũng được khắc họa lên đây. Tất cả những bản khắc đều được viết bằng tiếng Latinh và được các học giả chia làm ba loại: chữ viết trang trọng, graffiti và dipinti.


Quảng cáo graffiti được khắc trên tường thành Pompeii, La Mã cổ đại. Ảnh - lukeirwin.com


Các bức bích hoạ (dipinti) 2000 năm tuổi được tìm thấy gần thành phố Naples. Ảnh: Parco Archeologico di Pompei.


Các bản khắc bằng chữ sẽ được lưu giữ lâu hơn những loại còn lại và thường được sử dụng để cổ vũ các chiến dịch từ thiện, ca ngợi các công trình, các chiến dịch công cộng. Trong khi đó với graffiti, loại hình này sử dụng các kỹ thuật điêu khắc đơn giản hơn và rất phổ biến ở Pompeii. Với loại cuối cùng, dipinti, là những bức tranh treo tường được sử dụng để quảng bá các chiến dịch bầu cử hoặc để thông báo cho công chúng về các sự kiện quan trọng sắp tới. 


Trung Quốc: từ tiếng sáo mời hàng đến quảng cáo in ấn đầu tiên trên thế giới


Vào thời cổ đại ở Trung Quốc, loại hình quảng cáo đầu tiên được ghi nhận trong tập thơ Kinh Thi (Classic of Poetry) là tiếng sáo trúc được chơi để mời gọi mọi người đến mua kẹo. Sau đó vào thời nhà Đường (618–907 sau Công nguyên) những tiểu thương ở khu chợ của thủ đô Trường An được yêu cầu gắn nhãn mác lên các sản phẩm để cơ quan chức năng có thể xác định được nơi sản xuất, giám sát chất lượng sản phẩm và kiểm soát quảng cáo. 

 

Một bằng chứng ấn tượng khác về quảng cáo ở Trung Quốc được xác định là một tấm in đồng được sử dụng để sản xuất áp phích quảng cáo vào thời Bắc Tống (960–1127 sau Công Nguyên).


Áp phích quảng cáo in ấn đầu tiên trên thế giới. Ảnh: Internet


Tấm in này bao gồm một tờ giấy hình vuông với biểu tượng có hình một con thỏ trắng ở trung tâm. Bên trên đó có dòng chữ “Cửa hàng kim chất lượng của gia đình Jinan Liu” và bên dưới là hàng chữ “Chúng tôi sử dụng những thanh thép tốt nhất để tạo ra những cây kim chất lượng cao, sẵn sàng sử dụng ngay lập tức tại nhà”. Ở hai bên là các slogan “Thỏ trắng là biểu tượng của chúng tôi”, “Xin hãy nhớ đến thỏ trắng”


Có thể nói, chú thỏ trắng của gia đình Jinan Liu này được xem là một trong những sản phẩm đầu tiên của loại hình quảng cáo in ấn ngoài trời, ngày nay còn được biết đến với cái tên Printed out-of-home

 

Tạm kết


Những ví dụ kể trên đã cho thấy rằng từ lâu, con người đã biết cách sử dụng hình ảnh và nội dung để truyền tải những thông điệp mang tính thương mại đến với mọi người. 

Có thể nói quảng cáo đã tồn tại từ rất lâu trước khi thuật ngữ này (quảng cáo) được ra đời, sự phát triển của văn minh loài người cùng với đó là công nghệ đã thay đổi hình thức của nó nhưng về bản chất, mục đích của quảng cáo đều giống nhau.


Đức Nguyễn / Advertising Vietnam