Mới đây, nữ diễn viên Scarlett Johansson đã khởi kiện Disney về việc vi phạm điều khoản hợp đồng, gây ảnh hưởng đến nguồn lợi nhuận liên quan trực tiếp đến doanh thu phòng vé của cô. Vậy nguyên nhân của sự kiện này có liên quan như thế nào đến xu hướng mới của ngành quảng cáo?


Cụ thể, nữ diễn viên tố cáo Disney phát hành trực tuyến bộ phim Black Widow trên Disney + cùng lúc với việc phân phối tại các rạp chiếu phim, ảnh hưởng đến thu nhập của cô và nhân viên đoàn phim. Tuy nhiên, phía Disney cho rằng việc phát sóng song song là một giải pháp hợp lý trong bối cảnh đại dịch chi phối hành vi khán giả đến xem phim rạp. Dẫu kết quả vụ kiện có ra sao, dễ thấy tương lai của ngành công nghiệp phim ảnh và quảng cáo cũng đã có sự thay đổi lớn trước sự phát triển của các dịch vụ phát sóng trực tuyến và nhu cầu khán giả.


Vụ kiện giữa diễn viên Marvel Scarlett Johansson với Disney đang gây chú ý những ngày qua


Sự thay đổi trong việc phân chia lợi nhuận từ các bộ phim 


Trong vài năm qua, các studio làm phim hàng đầu Hollywood dần nhận thấy sức tăng trưởng về doanh thu vô cùng lớn từ các hình thức truyền hình cáp và phát sóng trực tuyến. Hầu hết các tập đoàn truyền thông toàn cầu lớn đã đẩy các dịch vụ phát trực tuyến phim trở thành hoạt động trọng tâm trong chiến lược phân phối của họ. Điều này gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập cho hệ sinh thái điện ảnh đang trực tiếp bị ảnh hưởng bởi lợi nhuận phòng vé, bao gồm các rạp chiếu phim, nhà phân phối truyền hình truyền thống hay thù lao của nhiều nhân viên sản xuất phim.


Dịch vụ phát sóng trực tuyến ảnh hưởng không nhỏ tới thu nhập của ekip làm phim điện ảnh


Diễn viên và đạo diễn tuy không chịu ảnh hưởng quá lớn về mặt kinh tế, nhưng thành công của các tác phẩm điện ảnh lại khó đo lường và ít được công nhận hơn khi phát sóng trực tuyến, bởi số liệu về lượt người xem trên các nền tảng trên ít khi được công bố, trong khi lại khiến nguồn thu khi chiếu rạp bị chững lại. Vụ kiện của Scarlett Johansson tuy có thể được coi là “ngọn cờ đầu" giành lại công bằng cho ngành công nghiệp điện ảnh được tính bằng doanh thu phòng vé, cũng như giúp nữ diễn viên giành lại quyền lợi tài chính và pháp lý, song lại khó có thể thay đổi hướng đi tất yếu của Disney nói riêng và việc kinh doanh các dịch vụ phát sóng trực tuyến nói chung trong tương lai gần.


Chiến lược mới trong sản xuất và phân phối phim


Song hành với nhu cầu của khán giả hiện nay, các công ty truyền thông phim ngày càng chú trọng việc cân nhắc phân phối phim đa kênh, từ rạp chiếu phim, truyền hình truyền thống cho đến các dịch vụ phát sóng trực tuyến. Bài toán kinh tế được đặt ra là, nếu hãng phim cần lựa chọn giữa việc chi 1 tỷ đô la cho bốn bộ phim để công chiếu tại rạp hoặc sử dụng 50 triệu đô la để đưa 20 đầu phim lên các dịch vụ phát sóng, chắc chắn phương án thứ hai sẽ được ưu tiên. Cuối tháng 12/2020, Warner Media đã thông báo sẽ đưa 17 bộ phim lên HBO Max song song với thời gian chiếu rạp mà không thông qua ý kiến của các ekip làm phim. Thời điểm đó, công ty Legendary đã tuyên bố sẽ kiện Warner Bros, nhưng cho tới nay, lùm xùm này đã rơi vào quên lãng.


Một lý do lớn khiến dịch vụ streaming có lợi thế hơn nhiều đó là chi phí phát hành không lớn nhưng lợi nhuận mà các studio phim nhận được lại khổng lồ. Hình thức này đem đến doanh thu định kỳ thông qua khoản phí mà khán giả đăng ký trên nền tảng đó. Việc nhân rộng số người dùng dịch vụ đang là đích đến của các studio phim, bởi đây được coi là một “món hời" so với hình thức tính tiền theo lượt xem (pay-per-view) khi chiếu tại rạp. 


Doanh thu được tính theo lượng đăng ký dịch vụ trả phí giúp dịch vụ streaming có lợi thế hơn việc chiếu rạp


Ngoài ra, tình hình dịch bệnh đã khiến các rạp chiếu phim lao đao vì không thể chiếu phim mới, cũng không thể đón khán giả xem rạp. Rất nhiều phim bom tấn như Black Widow, Godzilla Vs. Kong hay Fast & Furious 9 đều đã thông báo dời lịch chiếu với hy vọng được đem bộ phim ra rạp, nhưng doanh thu tại các phòng vé cũng không thể khởi sắc như thời điểm trước dịch. Việc Disney nhanh chóng đưa bộ phim lên dịch vụ streaming Disney + không phải không có lý do, khi đây là “cứu cánh" để đưa phim điện ảnh tới gần hơn với công chúng. Chính vì vậy, dẫu nhiều ekip phim vẫn sẽ tranh đấu với mong muốn phát hành phim tại rạp, nhưng sẽ khó để có thể “lội ngược dòng" với xu hướng đang lên của hình thức kinh doanh phim thông qua streaming tại Hollywood.


Nhiều phim điện ảnh chờ đợi cơ hội được lên rạp nhưng không có kết quả khả quan


Dịch vụ phát trực tuyến “đè bẹp” vai trò của quảng cáo truyền hình 


Thói quen xem phim điện ảnh tại nhà khiến phần lớn người xem dần trở nên quen thuộc với các dịch vụ phát sóng trực tuyến với vô vàn lựa chọn. Như một xu thế tất yếu, các công ty truyền thông không chỉ cắt giảm việc phân phối phim tại rạp mà còn hạn chế đầu tư trên cáp mạng truyền thống. Khi xem phim trên truyền hình, khán giả vẫn bị gián đoạn bởi những đoạn quảng cáo. Trong khi đó, đăng ký tài khoản trên các nền tảng phát sóng phim trực tuyến sẽ giúp người xem có trải nghiệm xem phim trọn vẹn nhất khi quảng cáo đều bị loại bỏ, cho thấy phương thức truyền thông trên truyền hình không còn khả năng tiếp cận khán giả. Việc quảng cáo trên các phương tiện truyền thông như trước đây là vô cùng khó khăn, thậm chí còn đem lại sự phiền toái khiến công chúng có thêm động lực chuyển hẳn sang sử dụng dịch vụ streaming.


Truyền hình cáp và truyền thống dần mất vị thế so với dịch vụ phát sóng trực tuyến


Giờ đây, dù muốn hay không, người làm truyền thông vẫn cần tìm những phương tiện mới để quảng cáo thay cho rạp chiếu phim và truyền hình để tiếp cận với khán giả một cách tối đa. Các hoạt động quảng cáo có thể kể đến như hợp tác với dịch vụ streaming nhằm lồng ghép thông điệp và sản phẩm trên các bộ phim một cách tinh tế, từ đó xây dựng nội dung mang tính tương tác trên mạng xã hội và các nền tảng phát sóng theo nhu cầu (video-on-demand).


Tạm kết


Đại dịch COVID-19 đã thay đổi phần lớn hành vi của người xem trong suốt hai năm qua và đưa các dịch vụ streaming lên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Giống như câu chuyện của thị trường kinh doanh phim ảnh thông qua vụ kiện của nữ diễn viên Scarlett Johansson và Disney, ngành quảng cáo cũng đang chứng kiến xu hướng hoàn toàn mới dưới sức ảnh hưởng của các nền tảng xem phim trực tuyến. 


Ngọc Hân | Advertising Vietnam