Hiện nay, vẫn có nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm khuyến mại và khuyến mãi, hoặc cho rằng hai khái niệm này là một. Tuy nhiên đây là hai hình thức khác nhau, nhắm mục tiêu đến hai đối tượng hoàn toàn khác nhau. Bài viết khai thác những phân tích của luật sư Hà Huy Phong, Giám đốc điều hành Công ty Luật TNHH Inteco nhằm giúp marketer phân biệt giữa khuyến mại và khuyến mãi để sử dụng đúng trường hợp và soi chiếu các quy định của pháp luật chính xác hơn.
Thực trạng nhầm lẫn giữa khuyến mại và khuyến mãi
Xét tại môi trường kinh doanh Việt Nam, luật sư Hà Huy Phong cho biết thực tế áp dụng khái niệm khuyến mại và khuyến mãi còn nhiều điểm bất cập: “Ở Việt Nam, mọi người thường nhầm lẫn giữa khuyến mại và khuyến mãi, xem chúng có ý nghĩa giống nhau và dùng thay thế cho nhau. Ví dụ như ‘khuyến mãi 50%’ và ‘khuyến mại 50%’ thường được hiểu có ý nghĩa như nhau.”
Điều này được luật sư lý giải là do khi du nhập vào Việt Nam, hai từ “mại” và “mãi” được sử dụng không giống với nghĩa gốc dẫn đến việc nhầm lẫn và không đồng nhất khi áp dụng. “Khuyến mại và khuyến mãi là những từ Hán Việt, có nguồn gốc từ tiếng Hán. Trong tiếng Hán, mại (卖) có nghĩa là bán, còn mãi (买) có nghĩa là mua. Như vậy, nếu cắt nghĩa theo từng từ Hán Việt thì ‘khuyến mại’ tức là ‘khuyến khích việc bán hàng’, còn ‘khuyến mãi’ tức là ‘khuyến khích việc mua hàng’.
Tuy nhiên, khi du nhập vào Việt Nam, hai từ ‘mại’ và ‘mãi’ dường như bị đổi nghĩa cho nhau, ví dụ như ‘mại dô, mại dô’ có nghĩa là ‘mua đi, mua đi’. Ngoài ra, do cách phát âm ‘khuyến mại’ và ‘khuyến mãi’ trong tiếng Việt tương đối giống nhau và nhiều người chưa thực sự hiểu rõ ý nghĩa của các từ Hán Việt nên mọi người thường hay nhầm lẫn giữa hai từ này, coi chúng có ý nghĩa giống nhau, cùng là ‘khuyến khích người mua mua hàng hóa’.”
Tuy nhiên, việc nhầm lẫn giữa thuật ngữ khuyến mại và khuyến mãi có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, nhất là với những văn bản/tài liệu cần sự phê duyệt của các cơ quan chức năng có thẩm quyền. “Việc nhầm lẫn giữa thuật ngữ ‘khuyến mại’ và ‘khuyến mãi’ có thể khiến cho người nói và người nghe hiểu nhầm ý của nhau. Ví dụ sếp yêu cầu nhân viên xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động khuyến khích việc bán hàng nhưng nhân viên lại hiểu nhầm thành xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động khuyến khích việc mua hàng. Mặt khác, do pháp luật hiện hành chỉ ghi nhận thuật ngữ ‘khuyến mại’ nên việc sử dụng từ ‘khuyến mãi’ trong các văn bản gửi cơ quan nhà nước. Ví dụ văn bản có tên ‘đăng ký thực hiện chương trình khuyến mãi’ có thể sẽ không được chấp nhận” - luật sư Hà Huy Phong chia sẻ thêm.
Vậy pháp luật Việt Nam có quy định cụ thể như thế nào về hai hình thức này?
Phân biệt khuyến mại và khuyến mãi
Theo luật sư Hà Huy Phong, hai hình thức khuyến mại và khuyến mãi đều nhằm mục đích khuyến khích việc mua bán hàng hóa, dịch vụ, nhằm tăng doanh thu bán hàng. Tuy nhiên, hai hình thức hướng đến những đối tượng khác nhau và được quy định khác nhau theo pháp luật Việt Nam.
1. Về khái niệm
Khoản 1 Điều 88 Luật Thương mại 2005 quy định về khái niệm khuyến mại như sau: ”Khuyến mại là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân nhằm xúc tiến việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ bằng cách dành cho khách hàng những lợi ích nhất định.” Ví dụ trường hợp giảm giá bán hàng để khuyến khích người mua mua hàng được xem là một hình thức khuyến mại.
Đối với khuyến mãi, pháp luật hiện không quy định định nghĩa về hoạt động này. Tuy nhiên, có thể hiểu, khuyến mãi là hoạt động nhằm xúc tiến việc bán hàng hóa bằng cách dành cho người bán (là các trung gian thương mại) những lợi ích nhất định. Đơn cử, doanh nghiệp thưởng theo doanh số kênh phân phối, đại lý để khuyến khích việc bán hàng.
Nhầm lẫn giữa khái niệm khuyến mãi và khuyến mại là lỗi sai thường gặp tại thị trường Việt Nam
2. Về hình thức áp dụng
Theo Điều 92 Luật Thương mại 2005, pháp luật hiện quy định có 09 hình thức khuyến mại, bao gồm:
- Đưa hàng hóa mẫu, cung ứng dịch vụ mẫu để khách hàng dùng thử không phải trả tiền;
- Tặng hàng hóa cho khách hàng, cung ứng dịch vụ không thu tiền;
- Bán hàng, cung ứng dịch vụ với giá thấp hơn giá bán hàng, giá cung ứng dịch vụ trước đó, được áp dụng trong thời gian khuyến mại đã đăng ký hoặc thông báo;
- Bán hàng, cung ứng dịch vụ có kèm theo phiếu mua hàng, phiếu sử dụng dịch vụ để khách hàng được hưởng một hay một số lợi ích nhất định;
- Bán hàng, cung ứng dịch vụ có kèm phiếu dự thi cho khách hàng để chọn người trao thưởng theo thể lệ và giải thưởng đã công bố;
- Bán hàng, cung ứng dịch vụ kèm theo việc tham dự các chương trình mang tính may rủi mà việc tham gia chương trình gắn liền với việc mua hàng hóa, dịch vụ và việc trúng thưởng dựa trên sự may mắn của người tham gia theo thể lệ và giải thưởng đã công bố;
- Tổ chức chương trình khách hàng thường xuyên, theo đó việc tặng thưởng cho khách hàng căn cứ trên số lượng hoặc trị giá mua hàng hóa, dịch vụ mà khách hàng thực hiện được thể hiện dưới hình thức thẻ khách hàng, phiếu ghi nhận sự mua hàng hoá, dịch vụ hoặc các hình thức khác;
- Tổ chức cho khách hàng tham gia các chương trình văn hóa, nghệ thuật, giải trí và các sự kiện khác vì mục đích khuyến mại;
- Các hình thức khuyến mại khác nếu được cơ quan quản lý nhà nước về thương mại chấp thuận.
Khuyến mại giảm giá là hình thức được áp dụng phổ biến vào các dịp lễ, Tết, ngày hội mua sắm,...
Còn về khuyến mãi, hiện pháp luật Việt Nam không có quy định về các hình thức của hoạt động này. Tuy nhiên có thể hiểu, khuyến mãi bao gồm các hoạt động nhắm mục tiêu đến các đại lý, kênh phân phối, nhà bán buôn và nhà bán lẻ để đẩy sản phẩm đến người tiêu dùng cuối cùng càng nhiều càng tốt. Các hoạt động này thường bao gồm:
- Cuộc thi và thưởng đại lý
- Trợ cấp
- Điểm thưởng mua hàng
- Chương trình đào tạo
- Triển lãm thương mại
- Quảng cáo hợp tác
Trên đây là cách phân biệt khái niệm khuyến mại và khuyến mãi theo chia sẻ của luật sư Hà Huy Phong. Hiểu và áp dụng đúng hai khái niệm này giúp marketer dễ dàng hơn khi soi chiếu các quy định của pháp luật, đồng thời soạn thảo các văn bản/tài liệu chính xác về khuyến mại và khuyến mãi.
Lý Tú Nhã
