Sau gần chục năm gắn bó với công việc sáng tác truyện tranh, hiện tại, anh Đặng Quang Dũng - “cha đẻ” của nhân vật Mèo Mốc, đã sở hữu hơn 20 tập truyện tranh với hơn 500.000 cuốn truyện. Không chỉ dừng lại ở trang truyện, các nhân vật đáng yêu trong series “Mèo Mốc”, “Tây Du Hí”,... cũng đang “xâm chiếm” góc học tập của các bạn nhỏ dưới hình dáng những chiếc figure, móc chìa khóa hay thẻ bài với ngoại hình vô cùng đáng yêu.

Mèo Mốc là bút danh của tác giả Đặng Quang Dũng, đồng thời cũng là tên của nhân vật chính trong series truyện tranh “Mèo Mốc” được lấy cảm hứng từ những khoảnh khắc thú vị trong đời sống của chính tác giả. Nhờ chất liệu đời thường gần gũi, vẻ ngoài đáng yêu và tính cách dí dỏm, Mèo Mốc đã trở thành thần tượng của các độc giả nhí. Cho đến ngày hôm nay, Đặng Quang Dũng và cái tên Mèo Mốc đã đạt được những thành tựu nổi bật trong sự nghiệp: Là tác giả truyện tranh Việt Nam có lượng bản in lớn nhất, từng đạt giải thưởng Khát Vọng Dế Mèn - giải thưởng thường niên tôn vinh các tác phẩm sáng tác bởi thiếu nhi và vì thiếu nhi. Có thể nói, anh là một cây bút cho thiếu nhi vững chắc, với đủ độ chín, sức bật và sức bền. 

Cập nhật lớn nhất của Mèo Mốc trong năm qua là việc tác giả Đặng Quang Dũng “khai trương” Cửa Hàng Bị Mốc. Đây là một cửa hàng online chuyên bán truyện và các vật phẩm merchandise của nhân vật Mèo Mốc và những người bạn. Thông thường các tác giả và nhà sáng tạo sẽ ủy thác việc tạo hình và buôn bán vật phẩm phỏng theo nhân vật của mình cho những đơn vị xuất bản khác. Tuy nhiên, anh Đặng Quang Dũng nhận thấy ở Việt Nam hiện tại chưa có một hệ sinh thái chặt chẽ cho những sản phẩm phái sinh như vậy. Vì thế, anh đã chủ động mày mò, tự thiết kế sản phẩm và tìm hiểu thêm về quy trình sản xuất các loại hình merchandise. 

Anh đã có rất nhiều kỷ niệm đẹp trong quá trình xây dựng cửa hàng, “Ngoài lợi ích kinh tế, những figure và thẻ bài còn mang lại cho mình niềm vui được nhìn ngắm các nhân vật của mình ngoài thực tế, không chỉ là những hình vẽ 2D trên giấy hay trên các trang digital nữa.” Dù chỉ mới hoạt động được 1 năm nhưng các mẫu figure, sticker và thẻ bài Mèo Mốc đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ của độc giả. Đây cũng là động lực để anh Quang Dũng tiếp tục duy trì cửa hàng. 

Trước khi trở thành một tác giả truyện tranh toàn thời gian, anh Quang Dũng từng học đại học chuyên ngành kinh tế và đi làm vài năm. Vì vậy, từ đầu anh đã có định hướng riêng cho nhân vật Mèo Mốc, tìm kiếm những cơ hội làm kinh tế để tăng thu nhập, duy trì công việc sáng tác. Tác giả Mèo Mốc cũng rất thoải mái chia sẻ những dự định của mình trên fanpage. Đối với anh, ai cũng phải làm kinh tế. Chuyện làm kinh tế sẽ mang lại cho nhà sáng tạo nguồn thu nhập đủ để tiếp tục sống với đam mê. Anh muốn thay đổi định kiến của công chúng về người làm nghệ thuật: Họ cũng là người bình thường, cũng quan tâm đến sinh hoạt, đời sống, cần có kinh tế để duy trì công việc, chứ không phải những kẻ chỉ biết cống hiến cho đam mê.

Khi những họa sĩ truyện tranh khác tập trung vào mảng digital và kiếm thu nhập bằng cách nhận booking từ nhãn hàng, tác giả Mèo Mốc lựa chọn sản xuất truyện thành sách. Bản thân anh rất thích đọc truyện tranh và yêu cảm giác được cầm cuốn sách trên tay. Hơn nữa, việc xuất bản sách mang lại cho anh cảm giác thành tựu đặc biệt. Đối với Đặng Quang Dũng, hành trình xuất bản những cuốn sách đầu tiên là trải nghiệm anh không bao giờ quên được: “Cảm giác thành tựu đến từ việc tác phẩm của mình được một nhà xuất bản công nhận, và khoảnh khắc mình được cầm một cuốn sách do chính mình sáng tác trên tay.” 

Anh tác giả trẻ kể, vào ngày sách được xuất bản, anh thường chạy ra cửa hàng truyện tranh quen thuộc để tìm xem truyện của mình được bày bán như thế nào, mọi người có mua truyện hay không. Hiện tại, sau gần chục năm sáng tác, anh Đặng Quang Dũng đã có trong tay 20 tựa sách với hơn 500.000 bản in. Bên cạnh những cuốn sách mới, những tập truyện cũ cũng thường xuyên được tái bản và mang về nhuận bút đều đặn. Tác giả Mèo Mốc đã thành công biến đam mê từ thuở bé thành nguồn thu nhập chính của mình, trở thành một trong những họa sĩ truyện tranh Việt thế hệ mới thành công nhất ở thời điểm hiện tại về mặt thương mại. 

Hiện tại, tác giả Mèo Mốc đang song song duy trì hai series truyện dài kỳ là “Mèo Mốc” và “Tây Du Hí”. Trước đó, anh cũng từng cho ra mắt một số tập truyện độc lập như “Ly và Chũn”, “Nào ta cùng ăn”. Đối với một nhà sáng tạo có nhiều tác phẩm song hành, điều quan trọng nhất là phải vạch rõ định hướng của từng tác phẩm, tránh để độc giả nhận thấy sự trùng lặp từ những trang truyện khác. Do đó, Mèo Mốc đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết để tạo ra nét riêng biệt cho các bộ truyện của mình.

Ngoài thiết lập thế giới và lộ trình phát triển truyện, tạo hình nhân vật và phong cách vẽ cũng có sự khác biệt giữa các tác phẩm. Đối với “Mèo Mốc” - một series truyện tranh hài với các nhân vật chính được nhân hóa từ động vật, họa sĩ Đặng Quang Dũng sử dụng những nét vẽ đơn giản, dễ thương, các mảng màu sắc có độ tươi và khá “phẳng”. Đôi lúc anh còn vận dụng nghệ thuật làm quá để tạo nét hài hước cho câu chuyện. Ngược lại, “Tây Du Hí” là truyện phiêu lưu hành động, nên bốn thầy trò Đường Tăng được tác giả tỉa tót tỉ mỉ hơn, đường nét và cách lên màu cũng khá 3D, mang hơi hướm toyetic (thích hợp để chuyển hóa thành đồ chơi). Hơn nữa, các phân cảnh hành động và động tác của nhân vật cũng được anh nghiên cứu rất kỹ để lên hình sao cho ấn tượng và tự nhiên nhất. 

Trong tập truyện “Ly và Chũn” - tác phẩm giúp Mèo Mốc đạt giải thưởng Khát Vọng Dế Mèn, hai nhân vật trong truyện là hiện thân của các bạn nhỏ ngoài đời thật. Anh họa sĩ chia sẻ, “Đây là một câu chuyện thực tế và “đời thường” hơn cả Mèo Mốc, bối cảnh cũng là những hình ảnh làng quê Việt Nam cực kỳ thân thuộc.” Vì vậy, anh lựa chọn nét vẽ mềm mại, không quá cầu kỳ, màu sắc cũng dịu hơn so với hai bộ truyện trước, mang lại cảm giác như tranh màu do các em vẽ.

Bản thân anh Đặng Quang Dũng rất yêu thích việc vẽ truyện tranh, vì vậy, anh không gặp quá nhiều khó khăn trong việc tìm nguồn cảm hứng và duy trì công việc sáng tác. Series “Mèo Mốc” kể lại những trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày của chính tác giả dưới một lăng kính hài hước hơn. Vì vậy, chỉ cần có chuyện hay để kể là anh có thể vẽ rất nhanh. Các mẩu truyện “Mèo Mốc” được sáng tác xuyên suốt trong năm, đến khi xuất bản chỉ cần tập hợp lại và chỉnh sửa đôi chỗ cho phù hợp. Đối với series “Tây Du Hí” yêu cầu một cốt truyện xuyên suốt, anh cũng không gặp quá nhiều vấn đề với việc sáng tác: “Mình gần như là ăn ngủ với truyện tranh. Khi vẽ truyện Mèo Mốc, mình vẫn có thể nghĩ về những plot mới cho Tây Du Hí. Ngược lại, khi đang vẽ Tây Du Hí, tâm trí mình lại lạc trôi cùng những trang truyện hài hước của Mèo Mốc”. Đây là cách anh họa sĩ trẻ luôn giữ tinh thần hăng hái và tràn đầy năng lượng trong quá trình sáng tác. Mèo Mốc tiết lộ, đôi lúc anh còn mượn ý tưởng của các bạn độc giả nhỏ tuổi vì các bạn rất thông minh, có nhiều suy nghĩ độc đáo và khác biệt.

Trong năm qua, tác giả Đặng Quang Dũng còn tham gia vào một workshop truyện tranh với 11 họa sĩ tài năng và đã cùng tạo nên tác phẩm “Cuốc xe tuổi trẻ”. Trải nghiệm tham gia workshop đã mang lại cho anh nguồn cảm hứng vô tận. Truyện ngắn “Đảo quốc thú một sừng” của Mèo Mốc trong tập truyện “Cuốc xe tuổi trẻ” cũng thể hiện một góc tiếp cận hoàn toàn khác so với phong cách kể chuyện tươi vui thường thấy của tác giả.

Tác giả Mèo Mốc vừa đăng tải truyện trên các trang mạng xã hội, vừa sáng tác để xuất bản truyện giấy. Anh cho biết hai hình thức này có quy trình làm việc cực kỳ khác biệt. Đối với các nội dung Digital thì sau khi vẽ và lên màu, anh chỉ cần scan lên máy, thêm thoại và SFX (hiệu ứng đặc biệt) là hoàn thành. Thậm chí một trang truyện có thể được vẽ và đăng tải ngay trong ngày. Ngược lại, anh cần khá nhiều thời gian để vẽ nguyên một cuốn truyện tranh giấy. Sau khi gửi bản thảo cho nhà xuất bản, truyện sẽ cần thêm 1 - 2 tháng để biên tập, kiếm duyệt và xin giấy phép xuất bản. Công đoạn sản xuất ở nhà máy và phân phối đến các cửa hàng cũng cần nhiều thời gian để vận hành. Thành ra, từ khi hoàn thành tác phẩm đến lúc độc giả cầm được cuốn truyện trên tay sẽ mất khoảng 3 - 4 tháng.

Anh Đặng Quang Dũng là một tác giả khá lâu năm nên đã quen thuộc với quy trình kiểm duyệt và in ấn. Hơn nữa, nhà xuất bản cũng tin tưởng chất lượng sản phẩm của anh nên thường mọi chuyện sẽ khá suôn sẻ. Anh cho biết, các tác giả mới khi muốn xuất bản sách sẽ phải vượt qua giai đoạn Đề xuất ý tưởng với ban biên tập. Thông thường, họ sẽ phải vẽ một bản demo hoàn chỉnh với khoảng 30 trang truyện để đi giới thiệu. Ban biên tập sẽ đánh giá chất lượng của tác phẩm: Chất lượng hình ảnh có đạt chuẩn để in thành sách và bán ra thị trường hay không? Cốt truyện có tiềm năng như thế nào, liệu có tạo hứng thú cho độc giả?... Đôi lúc, các tác giả sẽ bị nhà xuất bản từ chối bản demo với phản hồi cần chỉnh sửa thêm.

Tác giả Mèo Mốc cho biết, ban đầu đối tượng độc giả của anh chủ yếu là học sinh, sinh viên. Sau một thời gian, hình tượng nhân vật dễ thương đã thu hút các em nhỏ học sinh tiểu học. Dần dà, các em trở thành “độc giả trung thành” của Mèo Mốc, thường xuyên sử dụng account của bố mẹ để theo dõi Mèo Mốc trên Facebook, thậm chí còn nhắn tin và gửi tranh vẽ (fanart) cho anh. Trong các buổi offline, ký tặng sách, có nhiều em được cả bố và mẹ đưa đến. Khi đó, anh chợt nhận ra: Nhân vật Mèo Mốc làm được nhiều việc hơn là chỉ mang lại tiếng cười. 

Những câu chuyện hài hước, vô tri sẽ vô hại với người lớn, nhưng lại có thể ảnh hưởng khá lớn đến tâm trí độc giả. Đặc biệt, những câu chuyện mà ta đọc được ở những năm đầu đời có thể sẽ ảnh hưởng đến cách ta nhìn nhận thế giới, tư duy và phát triển. Vì vậy, anh tác giả trẻ cố gắng lồng ghép thêm những bài học cuộc sống trong các trang truyện của mình, tìm cách truyền đạt thông điệp một cách nhẹ nhàng, hài hước, không quá giáo điều. Anh cố gắng đa dạng hoá các nhân vật xuất hiện trong truyện, để tạo nên những góc nhìn khác nhau, đồng thời đặt mình vào góc nhìn của các em nhỏ để truyền đạt câu chuyện theo một cách mà các em có thể hiểu và cảm nhận được. 

Hình tượng nhân vật Mèo Mốc cũng được anh xây dựng để phù hợp với các độc giả nhỏ: Một chú mèo hiền lành, thân thiện, hài hước và… vô hại. Những câu chuyện và hành trình của Mèo Mốc thường mang lại tiếng cười ở sự vô tri, không ảnh hưởng đến người xung quanh. Nếu như có những hành động xấu gây cười, thì đó thường là tiếng cười mang tính phê phán chứ không hề cổ súy. Và những nhân vật xấu tính thường sẽ là những nhân vật không tên, người qua đường. Với định hướng nhân vật an toàn như vậy, tác giả Mèo Mốc lại vô tình đi ngược lại với xu hướng hiện nay, khi mà các nhân vật với tính cách có phần cá tính, đanh đá lại được yêu thích nhiều hơn. Đôi lúc anh cũng nhận được một số lời bình luận rằng Mèo Mốc quá “nhạt” và thiếu cá tính. Nhưng anh vui vẻ khẳng định: Nhạt mà vô hại thì tốt chứ sao? Người ta nhận xét như vậy thì tức là mình đang đi đúng hướng rồi.

Ngoài ra, team Mèo Mốc cũng rà soát rất kỹ từng mẩu truyện trước khi tung lên mạng hay đem đi xuất bản, cố sàng lọc và loại bỏ nội dung không phù hợp với trẻ nhỏ và những thiên kiến không chủ đích mà mình vô tình đưa vào trong lúc sáng tác. Anh tác giả khẳng định, những quan điểm về vấn đề xã hội như định kiến giới, phân biệt vùng miền,... không được xuất hiện trong những trang truyện của Mèo Mốc. Thậm chí, cả nhóm còn rà soát và điều chỉnh lại những truyện đã xuất bản từ 7 - 8 năm trước để tránh việc vô tình “định hướng” tư duy của các em nhỏ.

Đa số trẻ em đều rất trong sáng, ngây thơ, nhưng có những em lại bị buộc phải trưởng thành trước tuổi. Dù nhỏ nhưng các em cũng có những trăn trở và nỗi buồn đau của riêng mình. Mèo Mốc đã khắc họa một nỗi buồn như thế qua tác phẩm “Đảo quốc thú một sừng” - truyện ngắn do anh sáng tác trong tuyển tập “Cuốc xe tuổi trẻ”. Truyện kể về một bé gái bị cha mẹ bạo hành, quyết định bỏ trốn cùng các em thú bông biết nói. Nhóm bạn thành lập một đảo quốc riêng và sống tách biệt khỏi thế giới. Tuy nhiên, ngày vui ngắn chẳng tày gang, nhiều biến cố ập đến khiến cô bé không thể duy trì cuộc sống ảo mộng của mình được nữa... Thông qua câu chuyện, Mèo Mốc muốn người lớn hiểu rằng trẻ con biết và hiểu chuyện nhiều hơn ta nghĩ. Vì vậy, chúng ta cần phải cẩn trọng trong từng cử chỉ và lời nói để đừng làm tổn thương các em. Có lẽ, đối với anh và các tác giả cho thiếu nhi khác, việc giữ gìn nụ cười hồn nhiên của các em nhỏ là sứ mệnh và nghĩa vụ cao cả nhất.

Bên cạnh tác giả Đặng Quang Dũng, trên thị trường Việt Nam hiện nay còn rất nhiều tác giả truyện tranh khác đang hoạt động tích cực với phong cách và chủ đề đa dạng. Anh dự đoán trong năm tới thị trường truyện tranh Việt sẽ còn phát triển nhộn nhịp, đặc biệt là khi nhiều tác giả đang có ý định chuyển hướng qua các nền tảng video như YouTube hay TikTok với các định dạng hoạt hình và moving toon (truyện tranh có chuyển động và lồng tiếng). 

Mèo Mốc cho biết, anh vẫn sẽ tiếp tục sáng tác và xuất bản truyện tranh giấy, vì những trang truyện tranh là phương tiện để anh kết nối với các độc giả nhí của mình. Mỗi cuốn truyện sẽ được một độc giả mua về để đọc, chia sẻ với gia đình, bạn bè, và sẽ có một cuộc sống riêng sau khi rời khỏi nhà sách. Thỉnh thoảng, anh sẽ được nghe kể về cuộc đời của một vài cuốn trong số đó qua những buổi gặp gỡ với các độc giả nhí đáng yêu. Đó là niềm vui mà anh mong chờ nhất mỗi năm, và anh sẽ tiếp tục mang niềm vui ấy vào những trang truyện của mình. Một vòng lặp của hạnh phúc sẽ được hình thành và tiếp tục lan rộng ra theo từng cuốn truyện được trao tay.